ضابطه کاربری درمانی و بهداشتی

در این کاربری احداث پیمانکاری ساختمان بیمارستان، درمانگاه، آزمایشگاه پزشکی، رادیولوژی، لابراتور دندانپزشکی و دندانسازی، مجتمع‌های پزشکان، کلینیک، داروخانه، تزریقات و مطب پزشک مجاز است.

فضاهای درمانی درجه یک (بیمارستان‌ها) باید حداقل 500 متراژ مراکز آموزشی (به غیر از مهدکودک‌ها) و کارگاه‌های شهری، تأسیسات تصفیه و ترمینال‌ها و پایانه‌ها فاصله داشته باشند. فاصله مزبور از مراکز قید شده برای ایجاد فضاهای درمانی درجه 2 (کلینیک‌ها) 100 متر خواهد بود. دسترسی درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتی و مجتمع‌های بهزیستی معابر محلی ناحیه‌ای و بیمارستان‌ها معابر محلی شهری و بالاتر است. تأمین دسترسی دوم برای مراکز بهداشت مجتمع‌های بهزیستی و بیمارستان‌ها ضروری است.

فهرست محتوا

حداکثر سطح اشغال بنا در همکف 50 درصد برای احداث بیمارستان‌ها و مجتمع‌های بهزیستی و تراکم ساختمانی 150 درصد در طبقات است و تأمین پارکینگ به ازاء هر 100 مترمربع سطح زیربنا به میزان یک واحد پارکینگ در زیرزمین و همکف یا فضای باز محوطه الزامی است. فاصله ساختمان درمانی از معبر بایستی حداقل پنج متر از خط پروژه پیشنهادی طرح تفصیلی باشد. حداکثر سطح اشغال در مراکز درمانی که از سوی بخش خصوصی ایجاد می‌گردد. 60 درصد خواهد بود و تراکم ساختمانی بر اساس ضوابط مربوطه تعیین خواهد شد.

ضوابط و مقررات وزارت بهداشت و درمان تکمیل‌کننده ضوابط فوق خواهد بود. داروخانه، بخش تزریقات و مطب مستقل، از این قاعده مستثنی هستند.

ضوابط تفکیک درمانی

حداقل مساحت زمین برای کاربری درمانی با عملکرد محله‌ای 400 متر مربع و ناحیه‌ای (درمانگاه) نبایستی کمتر از 1000 مترمربع و با عملکرد شهری (بیمارستان) توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان‌های تابعه مورد تأیید وزارت مذکور تعیین خواهد گردید.

ضابطه کاربری بهداشتی

در این کاربری حمام سونا، حمام، رخت‌شوی‌خانه، آبریزگاه عمومی و غیره می‌توانند مستقر شوند.
حداکثر سطح اشغال بنا 70% و تراکم ساختمانی 140% است و بنا بایستی حداقل 1. 0 متر از حد پلاک فاصله داشته باشد.

ـ نقشه‌های معماری و تأسیساتی بناهای بهداشتی به تأیید شهرداری رسیده و در حین اجرا، نظارت دقیق مهندسین ناظر تأسیساتی، بر عملیات اجرائی تأسیساتی باید انجام شود.

ـ تعبیه نورگیر و تهویه مستقل برای هریک از اجزاء ساختمان ضروری است.

ضوابط تفکیک بهداشتی

حداقل تفکیک قطعات 250 مترمربع است. برای سرویس‌های بهداشتی عمومی حداقل تفکیک 50 مترمربع است.

ضوابط و دستورالعمل انتخاب زمین مراکز بیمارستانی الزامات بایدها و نبایدها:

الف – عوامل کیفی

مالکیت زمین قطعی بوده و معارض نداشته باشد.
الزاماً در محدوده طرح جامع شهر یا طرح هادی روستا واقع شده و با کاربری تعیین شده در طرح منطبق باشد در صورت عدم انطباق کاربری، موافقت دست‌اندرکاران تغییر کاربری اخذ گردد
به قطب جمعیت بهره‌بردار (شهری یا روستایی) نزدیک باشد.
در حاشیه یکی از خیابان‌های اصلی و عریض شهر قرار گرفته و در صورت قرارگیری در حاشیه شریان‌های اصلی و تندرو، امکان ایجاد کنارگذر و دسترسی فرعی وجود داشته باشد.
گذرهای دسترسی به آن، در زمان بروز حوادث و بلایا، مسدود نشده و در هر حال ترافیک روان داشته باشد
امکان تأمین خدمات شهری و تأسیسات زیر بنایی نظیر خطوط آب، برق، گاز، تلفن، فاضلاب، آتش‌نشانی و… وجود داشته باشد.
در انتخاب موقعیت اجرای طرح (زمین یا ساختمان) توزیع عادلانه سطوح بیمارستانی در سطح شهر، لحاظ گردد عدم تمرکز بیمارستان‌ها در نقاط خاص و محدود شهر و نیز رعایت حریم سایر بیمارستان‌ها.
در ضلع دسترسی اصلی بیمارستان، امکان تفکیک ورودی اصلی و ورودی اورژانس از یکدیگر مقدور باشد.

اگر بیمارستان در سایت پردیس دانشگاه ساخته شود

امکان تفکیک ورودی‌های بیمارستان از سایر ورودی‌های سایت، مقدور باشد.
حتی‌المقدور در لبه‌های سایت و در فصل مشترک پردیس و لبه‌های شهری (با رعایت حداقل فاصله از راه‌های دسترسی) قرار گرفته تا از تداخل تردد بیمار و همراهان با ترددهای دانشجویی و آموزشی درون سایت جلوگیری به عمل آید.
امکان دسترسی سریع، آسان و راحت از اقصی‌نقاط حوزه جغرافیایی تحت پوشش را داشته باشد.
وسعت کافی برای چرخش ساختمان و قرارگیری در بهترین جهت جغرافیایی را داشته باشد.
فضای کافی جهت ساخت مسکن پزشک (متخصصین مقیم) در سایت با حفظ حریم و دسترسی مجزا وجود داشته باشد ضرورتاً در بیمارستان‌های دولتی.
فضای کافی جهت پارکینگ پرسنل و ارباب‌رجوع داشته باشد (بر اساس ضوابط شهرداری)

زمین پیشنهادی در مجاورت کاربری‌های زیر قرار نگیرد

کارگاه‌های صنعتی آلوده‌کننده محیط (در صورت قرارگیری در مسیر بادهای غالب منطقه حداقل فاصله 400 متر و در غیر این صورت حداقل فاصله 200 متر)
پادگان‌های نظامی (به‌استثنای مراکز درمانی نظامی) حداقل فاصله 1000 متر.
فرودگاه (حداقل فاصله 1000 متر از باند و مسیر پرواز).
پایانه‌های قطار، اتوبوس و کامیون (در صورت قرارگیری در مسیر بادهای غالب منطقه حداقل فاصله 400 متر و در غیر این صورت حداقل فاصله 200 متر)
پاسگاه‌های پلیس و نیروی انتظامی (حداقل فاصله 100 متر)
ایستگاه‌ها و دکل‌های گیرنده و فرستنده امواج مخابراتی، رادیویی، تلویزیونی و… (حداقل فاصله 200 متر)
مدارس و فضاهای آموزشی غیر مرتبط (حداقل فاصله 100 متر)
ورزشگاه‌ها (حداقل فاصله 200 متر)
تصفیه‌خانه‌های فاضلاب (در صورت قرارگیری در مسیر بادهای غالب منطقه حداقل فاصله 1000 متر و در غیر این صورت حداقل فاصله 500 متر(
جایگاه‌های ارائه سوخت (حداقل فاصله از 200 متر)
پالایشگاه‌ها و مخازن سوخت (در صورت قرارگیری در مسیر بادهای غالب منطقه حداقل فاصله 2000 متر و در غیر این صورت حداقل فاصله 1000 متر)
سایر کاربری‌های مزاحم به تشخیص کارشناسان بازدیدکننده از سایت.
زمین پیشنهادی در خط‌الرأس تپه و خط‌القعر دره و در مجاورت گسل قرار نگرفته باشد.
در زمین پیشنهادی، عوارض و موانع طبیعی نظیر مسیل، گسل، توپوگرافی شدید و… وجود نداشته باشد.
خطوط انتقال انرژی نظیر دکل‌های فشارقوی برق، لوله‌های نفت، گاز و… و کانال‌های آب‌وفاضلاب از درون زمین پیشنهادی عبور ننموده و حریم‌های اعلام شده از سوی مراجع ذی‌ربط رعایت گردد.

ب – عوامل کمی

1-مساحت زمین

با در نظر داشتن سوابق و تجارب دفتر توسعه منابع فیزیکی و امور عمرانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در طراحی و تعیین تعداد طبقات بیمارستان‌ها و نیز لحاظ موارد:
ضابطه سطح اشغال ارائه شده برای فضاهای درمانی و بیمارستانی در همکف اغلب طرح‌های جامع شهری.
ماده 11 قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها و ضابطه حداقل مساحت فضای سبز در کاربری‌های بهداشتی و درمانی و مراکز دانشگاهی اغلب طرح‌های جامع شهری.
بخش‌نامه‌های معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری در خصوص سرانه زیر بنای تخت‌های بیمارستانی.
زیربنای تعریف شده برای مراکز جراحی محدود بر اساس مساحت فضاهای مورد لزوم و مشاعات ضروری.
فضاهای جنبی بیمارستان نظیر پانسیون‌های پزشکان متخصص، همراه سرای بیماران، اتاقک‌های انتظامات و نگهبانی، بوفه و تریا، سالن تحویل و مشایعت جنازه و غیره.
حداقل عرصه پیشنهادی (مساحت زمین) مورد نیاز فضاهای درمانی و بیمارستانی برای شهرهای کمتر از نیم‌میلیون نفر جمعیت، به شرح جدول (1) پیشنهاد می‌گردد.

نکته:

در خصوص شهرهای مراکز استان و نیز کلان‌شهرها و شهرهای بیش از نیم‌میلیون نفر جمعیت که امکان تهیه زمین با شرایط عنوان شده، بعضاً دشوار و غیر ممکن است، با بازدید کارشناسان و تأیید دفتر توسعه منابع فیزیکی و امور عمرانی وزارتخانه می‌توان از شرایط پیشنهادی عدول کرد.

2-هندسه زمین

چنانچه مساحت زمین در حداقل مقدار پیشنهادی قرار گیرد، آنگاه رعایت موارد زیر در هندسه زمین الزامی است

طول و عرض زمین با هم متناسب بوده و حداقل اندازه‌های پیشنهادی جدول (2) رعایت گردد.

امکان استخراج (محاط) زمین مربع یا مستطیل به ابعاد پیشنهادی جدول (2) در زمین مذکور وجود داشته باشد.

زوایای زمین راست‌گوشه بوده و در سطح مفید مورد نیاز، نقصان و کاستی وجود نداشته باشد.

3-ابعاد زمین

حداقل حاشیه ضلع اصلی بیمارستان که ورودی اصلی و ورودی اورژانس از آن ضلع صورت می‌پذیرد، به شرح جدول پیوست شماره (2) پیشنهاد می‌گردد.

عرض گذرهای منتهی به بیمارستان

گذر ضلع اصلی زمین (ورودی اصلی بیمارستان و ورودی اورژانس)، حداقل 20 متر عرض داشته باشد.

گذر ضلع فرعی زمین (ورودی تدارکات و پشتیبانی، پارکینگ پرسنل و…)، حداقل 10 متر عرض داشته باشد.

توصیه ها:

ترجیحاً زمین بیمارستان در منطقه‌ای آرام و به‌دوراز سروصدا و در مجاورت یا نزدیکی پارک‌ها و فضای سبز قرار گرفته و چشم‌انداز مناسب به طبیعت و مناظر زیبا داشته باشد.

ترجیحاً زمین بیمارستان در مکانی انتخاب شود که عوامل اقلیمی مزاحم نظیر باد و بوران‌های سرد زمستانی، بادهای گردوغباری تابستانی نظیر بادهای 120 روزه و… کمترین تأثیر منفی را داشته باشند.

راهنمای روند دستیابی به حدود مساحت مورد نیاز جهت مراکز درمانی و بیمارستانی شهرهای زیر نیم‌میلیون نفر جمعیت

عنوان بیمارستان/مرکز درمانی	حدود زیربنای کل ساختمان‌ها	متوسط تعداد طبقات	متوسط مساحت ساختمان‌ها در همکف	عرصه پیشنهادی مناسب
مرکز جراحی محدود	حداقل 400 مترمربع	یک تا دو طبقه + زیرزمین تأسیسات	250 – 350 متر مربع	حدود 500 مترمربع
بیمارستان 32 تختخوابی	حداقل 3000 مترمربع	یک تا دو طبقه + زیرزمین تأسیسات	حدود 1500 تا 2500 متر مربع	حدود 4500 متر مربع
بیمارستان 64 تختخوابی	حداقل 6000 مترمربع	دو تا سه طبقه + زیر زمین	حدود 2000 متر مربع	حدود 6000 متر مربع
بیمارستان 16 تختخوابی	حداقل 1000 مترمربع	دو تا سه طبقه + زیر زمین	حدود 5000 متر مربع	حدود 12000 متر مربع
بیمارستان 124 تختخوابی	حداقل 10200 مترمربع	دو تا سه طبقه + زیر زمین	حدود 5500 متر مربع	حدود 13000 متر مربع
بیمارستان 160 تختخوابی	حداقل 13200 مترمربع	سه تا چهار طبقه + زیر زمین	حدود 5500 تا 6000 متر مربع	حدود 16000 متر مربع
بیمارستان 200 تختخوابی	حداقل 15000 مترمربع	سه تا پنج طبقه + زیر زمین	حدود 6000 متر مربع	حدود 20000 متر مربع
بیمارستان 300 تختخوابی	حداقل 25000 مترمربع	سه تا پنج طبقه + زیر زمین	حدود 6000 تا 6500 متر مربع	حدود 25000 متر مربع
بیش از 300 تختخواب	به ازای هر تخت اضافه حداقل 70 مترمربع	سه تا شش طبقه + زیر زمین	حدود 6500 متر مربع	به ازای هر تخت اضافه حدود 50 متر مربع

در صورت آموزشی بودن بیمارستان 10، درصد به مقادیر زیربنا افزوده می‌گردد.
در خصوص بیمارستان‌های روانی با توجه به محدودیت طبقات، به حداقل عرصه پیشنهادی %25 افزوده می‌گردد.
در صورت رعایت ضوابط شهرسازی و موافقت شهرداری (به‌شرط صدور دستور نقشه یا پروانه ساختمانی)، تعداد طبقات و مساحت زمین می‌تواند متفاوت با مقادیر پیشنهادی باشد.
در شهرهای بزرگ که امکان تهیه زمین مناسب مشکل است، می‌بایست گزینه‌های پیشنهادی جهت بررسی و تأیید به دفتر توسعه منابع فیزیکی و امور عمرانی وزارت بهداشت معرفی گردند.

راهنمای حدود ابعاد موردنیاز جهت زمین مراکز درمانی و بیمارستانی

ظرفیت بیمارستان	حدود متوسط عرض متعارف ساختمان پروژه‌ها و بیمارستان‌های موجود	حداقل طول پیشنهادی ضلع زمین در بر اصلی با امکان تردد خودرو از طرفین ساختمان	طول ضلع دیگر زمین (استنتاج از حاشیه و مساحت)
بیمارستان 32 تختخوابی	50 تا 55 متر	70 متر	60 متر
بیمارستان 64 تختخوابی	60 تا 00 متر	85 متر	70متر
بیمارستان 96 تختخوابی	110 تا 120 متر	130 متر	90متر
بیمارستان 124 تختخوابی	110 تا 120 متر	130 متر	100متر
بیمارستان 160 تختخوابی	120 تا 130 متر	140متر	110متر
بیمارستان 200 تختخوابی	120 تا 140 متر	160 متر	120متر
تا 300 تختخواب	140 – 160 متر	180متر	حدود 150
بیش از 033 تختخواب	140 – 160 متر	200 متر	حدود 150

در صورت رعایت ضوابط شهرسازی و موافقت شهرداری (صدور دستور تهیه نقشه)، ابعاد زمین می‌تواند متفاوت با مقادیر پیشنهادی باشد.
در خصوص بیمارستان‌های روانی، با توجه به محدودیت تعداد طبقات، به اضلاع پیشنهادی 20 تا 25 درصد افزوده می‌گردد.
شایان‌ذکر است مقادیر ارائه شده پیشنهادی بوده و صرفاً جهت راهنمایی متقاضیان ارائه گردیده است.
در شهرهای بزرگ که امکان تهیه زمین مناسب مشکل است، می‌بایست گزینه‌های پیشنهادی جهت بررسی و تأیید به دفتر توسعه منابع فیزیکی و امور عمرانی وزارت بهداشت معرفی گردند.

جهت دریافت مشاوره تخصصی و اجرای پروژه‌ها، می‌توانید با شرکت انبوه سازی جهان‌پیکر، به‌عنوان مشاور معتمد و پیمانکار باتجربه، همکاری نمایید.

مهندسی خلق سازه ها

وبلاگ